Thuế cá rô phi
Năm 2024, trong tổng số 209 triệu pound cá rô phi đông lạnh được nhập khẩu vào Hoa Kỳ có tới 82% đến từ Trung Quốc. Nếu nhìn vào con số này có thể thấy mức thuế 45% mới được áp dụng cho mặt hàng cá rô phi của Trung Quốc sẽ có tác động rất lớn đến giá thành và nhu cầu của sản phẩm này. Hơn nữa, nếu xét đến tỷ lệ và khối lượng mà Trung Quốc đóng góp, khả năng tìm được các nhà cung cấp mới có đủ khả năng thay thế cho Trung Quốc là tương đối khó khăn và mơ hồ.
Ngay cả Indonesia, quốc gia ghi nhận mức tăng trưởng lên tới 22% vào năm ngoái cũng chỉ có thể xuất khẩu bằng 1/10 khối lượng xuất khẩu của Trung Quốc. Trong khi đó, Việt Nam có thể bù đắp một phần cho sự thiếu hụt đó bằng các sản phẩm cá tra. Trong khi mức thuế áp lên mặt hàng cá rô phi là 20% thì các sản phẩm cá tra từ Việt Nam đã ghi nhận mức tăng lên đến 36%. Song triển vọng của Việt Nam cũng không lớn nếu phải đối mặt với mức thuế 46%. Do đó, nếu áp dụng thuế quan đối với cả cá rô phi Trung Quốc và cá tra Việt Nam, điều này có thể tác động đáng kể đến toàn bộ danh mục cá nước ngọt trên thị trường Hoa Kỳ. Như vậy, người tiêu dùng Hoa Kỳ buộc phải chuyển hướng sang các loài hải sản khác hoặc chuyển sang tiêu thụ các loại thực phẩm khác có giá cả phù hợp hơn, chẳng hạn như thịt gia cầm.
Trên thực tế, thị trường hải sản Hoa Kỳ đã phần nào được bảo vệ nếu nhìn vào chiến thắng của Tổng thống Trump vào tháng 11 nhờ các chính sách tranh cử ủng hộ thuế quan của ông. Các nhà nhập khẩu phi lê cá rô phi đông lạnh của Hoa Kỳ đã tăng khối lượng nhập khẩu thêm 30% trong tháng 12 năm ngoái, nâng mức khối lượng nhập khẩu mặt hàng này tăng 51% so với cùng kỳ năm 2023.
Tuy nhiên, khó có thể tìm kiếm được giải pháp lâu dài cho tình trạng này. Mặc dù Brazil, Ấn Độ và Indonesia được coi là những nhà cung cấp tiềm năng lâu dài nếu họ có thể tiếp tục tránh mức thuế quan cao của Hoa Kỳ. Điều này có thể xảy ra bởi họ được Hoa Kỳ xem là đồng minh địa chính trị. Tuy nhiên, hiện tại lượng cá tra và cá rô phi do các đối tác này xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ chỉ chiếm một lượng rất nhỏ và sẽ cần thời gian để các quốc gia này có thể phát triển các ngành công nghiệp xuất khẩu đối với những loài cá này. Do đó, nếu thuế nhập khẩu vẫn ở mức cao và các khu vực khác không thể bù đắp được, rất có thể ngành sản xuất cá rô phi trong nước của Hoa Kỳ cũng sẽ có cơ hội phát triển. Hiện nay, ngành nuôi cá rô phi của Hoa Kỳ chỉ là một ngành ngách, chủ yếu phục vụ bán các sản phẩm tươi sống. Một trong những khó khăn khiến ngành cá rô phi Hoa Kỳ không thể phát triển mạnh là vì giá thành sản xuất ở các quốc gia như Trung Quốc rẻ hơn rất nhiều nếu so với Hoa Kỳ. Tuy nhiên, nếu mức thuế cao được áp dụng cùng với việc các quốc gia như Ấn Độ, Brazil hoặc Indonesia không thể ngay lập tức lấp đầy khoảng trống, đây thực sự là cơ hội cho ngành nuôi cá rô phi của Hoa Kỳ vươn lên.
Mối quan ngại về cá hồi của Canada
Ngành nuôi cá hồi của Canada đã phải trải qua một thời gian khó khăn do sự hỗ trợ trong nước giảm sút. Bây giờ, nếu thực sự bị áp mức thuế 25% tại thị trường Hoa Kỳ, đây sẽ là đòn giáng cực mạnh vào ngành này. Hơn 50% khối lượng cá hồi tươi nguyên con (tương đương 144 triệu pound trong tổng số 283 triệu pound) được Hoa Kỳ nhập khẩu trong năm 2024 đến từ Canada. Với việc đột ngột áp mức thuế rất cao cho sản phẩm cá hồi Canada ngay trong tháng 4, sẽ rất khó để các quốc gia sản xuất cá hồi khác có đủ khả năng lấp đầy khoảng trống bởi lẽ quá trình nuôi cá hồi kéo dài tới 2 năm, do vậy những hạn chế trong năng lực sản xuất của các quốc gia khác cũng như những khó khăn, hạn chế về địa lý (phải vận chuyển cá hồi tươi, nhất là cá hồi nguyên con bằng đường hàng không đến Hoa Kỳ) sẽ làm giá thành sản phẩm đội lên rất nhiều. Do đó, rất khó để các quốc gia khác tăng đáng kể lượng cá hồi tươi xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong ngắn hạn. Mặc dù có thể tăng sản lượng lên một chút so với mức hiện tại, song việc có thể thay thế hoàn toàn cho Canada gần như là điều không thể. Giá cá hồi tại thị trường Hoa Kỳ có thể sẽ tăng khá cao trước khi các quốc gia như Chile, Scotland, Na Uy, Iceland và Quần đảo Faroe tăng lượng xuất khẩu sang Hoa Kỳ.
Liệu mặt hàng tôm có nhận được tin tức khả quan hơn?
Trong khi các nhà xuất khẩu tôm nhắm đến thị trường Hoa Kỳ đã phải chịu sức ép rất lớn từ các cuộc vận động hành lang của ngành tôm đánh bắt tự nhiên tại Hoa Kỳ, cơn sóng thuế quan có vẻ như trở nên nhẹ nhàng hơn đối với họ.
Tôm là loài được tiêu thụ nhiều nhất ở Hoa Kỳ và cũng là mặt hàng nhập khẩu hải sản lớn nhất của quốc gia này. Hai nước xuất khẩu tôm hàng đầu vào Hoa Kỳ là Ấn Độ và Ecuador có rất ít thặng dư thương mại với Hoa Kỳ và do đó ít có khả năng bị áp thuế. Và Ấn Độ - nhà cung cấp số một cho Hoa Kỳ - cũng là một đồng minh địa chính trị lớn của Hoa Kỳ ở Châu Á. Với nguồn cung tôm linh hoạt, ngay cả khi một số quốc gia xuất khẩu tôm khác như Việt Nam bị áp thuế đối ứng, các đối thủ khác cũng có thể dễ dàng lấp đầy khoảng trống cung ứng trên thị trường tôm tại Hoa Kỳ. Sau nhiều năm chịu thuế chống bán phá giá và trợ cấp, tôm dường như là mặt hàng ít có khả năng bị ảnh hưởng nhất.
Một cuộc chiến với tàu vận tải Trung Quốc
Cùng với viễn cảnh tăng thuế quan của Hoa Kỳ có thể khiến thị trường hải sản rơi vào tình trạng hỗn loạn, thì một viễn cảnh khác thậm chí có thể gây bất ổn hơn đối với thương mại thế giới và địa chính trị cũng rất có thể xảy ra. Một số đề xuất của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) về việc áp phí qua cảng đối với tàu do Trung Quốc đóng và vận hành đã gây chấn động ngành hàng hải toàn cầu.
Vào tháng 2, USTR đã đề xuất:
• Tính phí 1.000 USD cho mỗi tấn trọng lượng tịnh của tàu do Trung Quốc đóng khi tàu vào cảng Hoa Kỳ, tối đa là 1 triệu USD (hoặc tối đa 1,5 triệu USD đối với tàu do Trung Quốc đóng và vận hành).
• Tính phí tương tự cho bất kỳ hãng vận tải biển nào sử dụng tàu do Trung Quốc đóng khi sử dụng cảng Hoa Kỳ, ngay cả khi không cập cảng, tùy thuộc vào “tỷ lệ Trung Quốc”, với mức tính bậc thang 25%, 50%, 75% và 100%.
• Áp dụng hạn ngạch hàng hóa đối với hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ được vận chuyển trên các tàu treo cờ và do Hoa Kỳ vận hành: 1% vào năm 2025; 3% vào năm 2027; 5% vào năm 2028 (riêng tàu do Hoa Kỳ đóng, treo cờ và vận hành, tỷ lệ là 3%); và 15% vào năm 2032 (5% đối với các tàu do Hoa Kỳ đóng, treo cờ và vận hành).
Kế hoạch này đã làm dấy lên mối lo đối với ngành vận tải biển. Hội đồng Vận tải biển Thế giới đánh giá 98% tàu cập cảng Hoa Kỳ có thể bị ảnh hưởng bởi các đề xuất của USTR, đồng thời đề xuất các nhà hoạch định chính sách phải xem xét lại các đề xuất “mang tính thiệt hại” này và tìm kiếm các giải pháp thay thế nhằm hỗ trợ các ngành công nghiệp của Hoa Kỳ.
Thuế qua cảng của Hoa Kỳ được đề xuất hoạt động theo cùng các nguyên tắc như thuế quan hàng hóa mới được tăng lên đáng kể trong thời gian vừa qua. Dường như Hoa Kỳ sẽ không lùi bước trước các mức thuế quan này, bất chấp các khiếu nại của ngành, sự dao động của thị trường chứng khoán hay nguy cơ chiến tranh thương mại có thể xảy ra.
Hương Trà (theo thefishsite)